Ćwiczenia oddechowe to bardzo ważne zagadnienie w terapii logopedycznej. Prawidłowy oddech to oddech przez nos. To narząd, który stanowi naturalny filtr dla zarazków i zanieczyszczeń, które mogą dostać się do organizmu wraz z wdychanym powietrzem. W nosie też następuje ogrzanie powietrza, co jest ważne nie tylko w mroźne, zimowe dni. W oddychaniu istotna jest „droga” przepływu powietrza. Jeśli oddychamy przez usta, a nie przez nos. może pojawić się problem z odpowiednim ułożeniem języka, a dokładniej z jego pionizacją oraz utrzymaniem na wałku dziąsłowym za górnymi ząbkami.
Główne przyczyny oddychania torem ustnym:
-obniżone napięcie mięśniowe,
-częste infekcje górnych dróg oddechowych,
-alergie,
-powiększone migdały,
-parafunkcje, takie jak ssanie palca; smoczek, długotrwałe karmienie butelką, polipy w nosie, skrócone wędzidełko górnej wargi i języka,
-wady zgryzu,
-nawykowe oddychanie ustami.
Złe nawyki oddechowe — do czego mogą doprowadzić?
Oddychanie przez usta skraca oddech, przez co organizm nie jest wystarczająco dotleniony co prowadzi do zaburzeń koncentracji i uwagi, senności, moczenia nocnego, trudności w przyswajaniu nowych wiadomości, czy szybszego zmęczenia.
-Otwarta buzia ma negatywny wpływ na kształtowanie się narządów mowy, osłabiona jest sprawność mięśni narządów artykulacyjnych: warg, policzków, podniebienia miękkiego.
-Język nie jest pionizowany – co wpływa na wady wymowy w postaci nieprawidłowo realizowanych głosek.
-Pamiętaj, że nieużywane mięśnie nie są wystarczająco silne: nieprawidłowe oddychanie może mieć wpływ na przyjmowanie pokarmów oraz umiejętność prawidłowego dmuchania, co może wpłynąć na brak chęci do intensywnego żucia lub przyjmowania określonych pokarmów.
-Nabieranie oddechu podczas wypowiedzi wpływa na zaburzenie jej zrozumienia, powoduje przerwy oraz jest niezgodne z logiką wypowiedzi.
-Nieprawidłowy oddech wpływa negatywnie na pozycję i kształtowanie się wad postawy: zapadnięcia klatki piersiowej, pochylenie ramion ku przodowi, a ostatecznie – skrzywienie kręgosłupa.
-Oddychanie przez usta nie tylko zwiększa ryzyko infekcji, ale też źle wpływa na kondycję zdrowotną jamy ustnej. Może też sprzyjać infekcjom tylnej ściany gardła i górnych dróg oddechowych. Poza tym, chroniczne oddychanie przez usta może doprowadzić do wad zgryzu.
Dzięki odpowiedniemu wykorzystaniu ćwiczeń oddechowych, logopeda może nie tylko nauczyć odpowiedniej wymowy, ale i pięknej emisji i modulowania głosem, a także nauczyć odpowiedniej pozycji spoczynkowej języka.
Przykłady ćwiczeń oddechowych (poprawny tor oddechowy):
- W pozycji leżącej, dziecko kładzie jedną rękę na klatce piersiowej, drugą na brzuchu, stara się poczuć jak jego brzuch unosi się i opada, następnie kładzie na brzuchu swoją ulubioną maskotkę i tworzy dla niego „huśtawkę”.
- „Spacer po łące” – stojąc, leżąc lub siedząc dziecko wyobraża sobie spacer po łące lub lesie, wdycha przez nos świeże powietrze, wącha kwiatki, dmucha na ich płatki.
- Dziecko stojąc robi wdech z jednoczesnym, szybkim uniesieniem rąk na boki, wydech z powolnym przesuwaniem rąk do przodu aż do zupełnego ich skrzyżowania.
- Wdech z jednoczesnym uniesieniem rąk bokiem do góry, powolny wydech z opuszczeniem rąk.
- Dłonie leżą na karku, łokcie stykają się przed twarzą, wdech – z rozsunięciem łokci w tył, wydech – łokcie powoli wracają do przodu aż do zetknięcia się.
- Pochylenie tułowia do przodu. Wdech z jednoczesnym wyprostowaniem tułowia i uniesieniem rąk w górę, wydech – ręce wracają do pozycji wyjściowej.
Przykłady ćwiczeń oddechowych (wydłużenie fazy wydechowej, równomierna siła wydechu):
- Dmuchanie na płomień świecy, tak by nie zgasł a „tańczył”.
- Dmuchanie na piłkę pingpongową, tak aby trafiła do celu.
- Dmuchanie na piórko czy kulkę z waty zaczepioną na nitce i tworzącą wahadełko.
- Dmuchanie na wiatraczek, aby jak obracał się ze stałą prędkością.
- Dmuchanie przez słomkę do szklanki z wodą.
- Puszczanie baniek mydlanych.
- Dmuchanie na kartkę papieru trzymaną w odległości ok. 30 cm od twarzy, tak by jej dolna część odgięła się o 30-40 stopni od pionu.
- Trzykrotny wydech z dmuchaniem na skrawek papiery tak, aby odchylenie papieru było cały czas jednakowe.
Głęboki oddech praktykowany codziennie wprowadza więcej tlenu i przez to pozytywnie wpływa na cały organizm. Podnosząc poziom oksytocyny, dopaminy i prolaktyny oraz obniżając poziom kortyzolu, przywraca równowagę w biochemii mózgu oraz łagodzi stres i depresję. W nosie produkowany jest tlenek azotu, który ma znaczący wpływ na wiele procesów w Twoim organizmie. Odpowiada między innymi za poprawę pamięci.
Literatura:
- Naukowe poszukiwania utraconej sztuki. Nestor James, Wydawnictwo Galaktyka, 2021
- Spokojny oddech, spokojny umysł, Patrick McKeown, Wydawca: Helena Ryczek, 2019
- Zamknij usta, Patrick McKeown, Wydawca: Helena Ryczek, 2019Kto ma nosa do zdrowia, Patrick McKeown, Wydawca: Helena Ryczek, 2019
Opracowanie: mgr Joanna Milewska-logopeda kliniczny, oligofrenopedagog, terapeuta miofunkcjonalny
Zajęcia na terenie przedszkola przeprowadziła nasza Pani logopedka- mgr Marta Mikoda-logopeda kliniczny, pedagog.